Kişilik Haklarının İhlali Nedeniyle Erişimin Engellenmesi Kararı En Hızlı Nasıl Alınır

1- İnternet Kanunu ve Erişimin Engellenmesi

Uygulamada İnternet Kanunu olarak da bilinen İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, özellikle sık sık siyasi kimselerin haklarında yapılan haberlere erişimin engellenmesi kararı verilmesi ile adından sıkça söz ettirmektedir. Facebook, İnstagram, Twitter gibi milyonlarca sayıda kullanıcısı bulunan sosyal mecralar hakkında düzenlenen 30 Milyon TL gibi idari para cezaları da bahsi geçen Kanun’un ününü arttırmıştır.

Bu çalışmada İnternet Kanunu olarak bilinen Kanun’da düzenlenen “erişimin engellenmesi” kararlarının nasıl ve hangi şartlarda alınabileceği, erişimin engellenmesi kararının nasıl uygulandığı konuları hakkında temel bilgilere yer verilecektir.

2- Erişimin Engellenmesi Kararı Verilebilecek Haller

İnternet Kanun’da, erişimin engellenmesi kararlarına ilişkin dört farklı durum ve gerekçe düzenlenmiştir. Bunlar şöyle gruplandırılabilir: Ağır Suçlar Nedeniyle Re’sen Erişimin Engellenmesi Kararı (Madde 8), Milli Güvenlik ve Kamu Düzeni Nedeniyle Re’sen ve Tamamen Erişimin Engellenmesi Kararı (Madde 8/A), Kişilik Haklarının İhlali Nedeniyle Talep Üzerine Erişimin Engellenmesi Kararı (Madde 9), Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Nedeniyle Talep Üzerine Erişimin Engellenmesi Kararı (Madde 9/A)

Bu çalışmada sadece Kişilik Haklarının İhlali Nedeniyle Talep Üzerine Erişimin Engellenmesi Kararı konusu incelenmiştir. Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Nedeniyle Talep Üzerine Erişimin Engellenmesi Kararı(Madde 9/A) hakkında daha fazla bilgi almak için tıklayınız.

3- Kişilik Haklarının İhlali Nedeniyle Erişimin Engellenmesi Kararı

İnternet Kanunu’nun 9. Maddesinde düzenlenen ve uygulamada da en sık başvurulan erişimin engellenmesi yöntemi, “internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden” kişilerce başvurulan yöntemdir. Düzenlemeye göre, kişilik haklarının saldırıya uğradığını iddia edenler, Sulh Ceza Hakimi’ne başvurabileceği gibi aşağıda detayları ile açıklandığı üzere içerik sağlayıcısına veya yer sağlayıcısına da başvurabilir. Fakat bu yöntem uygulamada sonuç vermeyeceği gerekçesi ile sık kullanılmamaktadır.

3.1. Kişilik Haklarının İhlali Nedeniyle Erişimin Engellenmesi Amacıyla İçerik Sağlayıcıya Başvuru

İnternet Kanunu, Sulh Ceza Hakimi’ne başvurmak yerine, doğrudan içerik sağlayıcıya başvurarak içeriğin kaldırılmasının talep edilebileceği ve bu başvurunun içerik sağlayıcı tarafından 24 saat içerisinde cevaplandırılmasının zorunlu olduğunu düzenlemiştir. İçerik sağlayıcı olarak ifade edilen kavram ile kastedilen bizatihi içeriği oluşturan kişidir. Örnek vermek gerekirse, bir ekşi sözlük entry’sinin sahibi içerik sağlayıcıdır. Ekşisözlük web sitesinin sahibi konumunda olmakla birlikte teknik olarak “yer sağlayıcı” olarak nitelendirilmektedir. Fakat bazı durumlarda içerik sağlayıcının bizatihi sitenin kendisi olduğu ve haliyle yer sağlayıcısının da hosting firması olarak kabul edildiği görülmektedir. İçerik Sağlayıcı, Yer Sağlayıcı ve Erişim Sağlayıcı Kavramları hakkında daha fazla bilgi almak için linke tıklayabilirsiniz.

3.2. Kişilik Haklarının İhlali Nedeniyle Erişimin Engellenmesi Amacıyla Yer Sağlayıcıya Başvuru

İnternet Kanunu, içerik sağlayıcıya ulaşılamaması hallerinde doğrudan yer sağlayıcıya da başvurulabileceğini bildirmektedir. Yer sağlayıcının kimliğinin tespiti ve kavramsal olarak kimi ifade ettiği zaman zaman tartışmalı olabilmektedir. Yukarıda da değinildiği üzere yer sağlayıcı kimi zaman web sitenin barındırıldığı hosting firmasını ifade ederken, kimi zaman içerik sağlayıcının üyeliğinin bulunduğu ekşisözlük gibi web sitelerinin bizatihi kendisini de ifade ediyor olabilir. Konu hakkında yukarıda bahsi geçen yazımızı okuyarak gerekli bilgilere erişebilirsiniz.

4- Erişimin Engellenmesi İçin Sulh Ceza Hakimliği’ne Başvuru

4.1. Erişimin Engellenmesi Kararının Kapsamı ve Uygulanması

“İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, doğrudan sulh ceza hâkimine başvurarak içeriğin çıkarılmasını ve/veya erişimin engellenmesini de isteyebilir."

Düzenlemeye göre Sulh Ceza Hakimi tarafından verilecek karar, işin gereğine göre ilgili URL’nin web sitesinden çıkarılmasına yönelik olabileceği gibi tamamen web adresine erişimin engellenmesi şeklinde de olabilir. Nitekim bu husus Kanun’un 9/4 fıkrasında şöyle düzenlenmiştir: “Zorunlu olmadıkça internet sitesinde yapılan yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesine karar verilemez. Ancak, hâkim URL adresi belirtilerek içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle ihlalin engellenemeyeceğine kanaat getirmesi hâlinde, gerekçesini de belirtmek kaydıyla, internet sitesindeki tüm yayına yönelik olarak erişimin engellenmesine de karar verebilir.”

4.2. Erişime Engelleme Kararı Ne Kadar Sürede Verilir?

Kanun’un 9/6 fıkrasında Sulh Ceza Hakimi’nin 24 saat içerisinde duruşma yapmaksızın dosya üzerinden, talep hakkında verilmesini emretmiştir. Hakim bu kararını derhal Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne gönderir. Birlik kendisine gönderilen kararı derhal içerik sağlayıcıya, yer sağlayıcıya ve erişim sağlayıcıya gönderir. Birlik tarafından sayılan kimselere gönderilen karar en geç 4 saat içerisinde yerine getirilmek zorundadır. Sürecin kanuna uygun bir şekilde yürütülmesi halinde en geç 28 saat içerisinde erişime engellenmesi talep edilen URL'ye ulaşılamaz olacaktır.

4.3. Erişime Engellenmesine Karar Verilen İçeriğin Başka Sitelerde de Paylaşılması

İnternet, sahip olduğu hız ve engellenemez paylaşım ortamı nedeniyle; kişilik hakları ihlali içeren haber, fotoğraf, bilgi, belge ve benzeri içeriklerin çok hızlı bir şekilde yayılmasına imkan vermektedir. İnternet Kanunu’nun 9/9 fıkrası, bu sorunu çözmek amacıyla, çok yerinde bir uygulama ile her link (URL) ve her domain (web sitesi) için ayrı ayrı erişimin engellenmesi kararı alınmasına gerek olmadığını düzenleyerek farklı çözüm sunmuştur. Düzenlemeye göre: “hâkimin verdiği içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararına konu kişilik hakkının ihlaline ilişkin yayının başka internet adreslerinde de yayınlanması durumunda ilgili kişi tarafından Birliğe müracaat edilmesi hâlinde mevcut karar bu adresler için de uygulanır.”

Düzenlemeden anlaşılacağı üzere, erişimin engellenmesi talep edilen linkin içerisinde yer alan kişilik haklarına saldırı teşkil eden içerik her ne ise, bunun başka web sitesi adreslerinde de paylaşılmasını engellemek için her biri için ayrı ayrı erişimin engellenmesi kararı alınması gerekmemektedir. Yeni paylaşımlar ve yeni linkler için aynı içeriğin kopyalanması halinde; Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne yapılacak başvuru üzerine Birlik tarafından yeni linkin yer aldığı ortamdaki içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı ve erişim sağlayıcıya bildirim yapılarak 4 saat içerisinde içerik kaldırılması veya erişimin engellenmesi mümkün olacaktır.

5- Facebook, Twitter, İnstagram, Youtube Ortamlarında URL Erişiminin Engellenmesi

Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından da belirtildiği üzere, Facebook, Twitter, Youtube, İnstagram, Tiktok, Telegram gibi sosyal medya ortamlarında paylaşılan içeriklere ilişkin erişimin engellenmesi kararının teknik olarak uygulanması mümkün değildir. (https://www.esb.org.tr/sss)

[ “facebook.com”, “youtube.com”, “twitter.com” gibi internet adreslerinin “https” protokolünü kullanmalarından dolayı bu sitelere ait URL adreslerine erişimin engellenmesi teknik olarak mümkün bulunmamaktadır. Bu doğrultuda gelen kararlar, ESB tarafından erişim sağlayıcılara gönderilmekte olup erişim engellemenin teknik olarak mümkün olmadığına ilişkin hakimliklere bilgi verilmektedir. ]

Bu durumun teknik sebepleri mevcut ise de hukuki çözüm arayışları devam etmektedir. Nitekim konu hakkında 7253 sayılı Kanun ile yapılan birtakım değişiklikler ile sosyal medya şirketlerinin Türkiye’de temsilcilik açması zorunlu hale getirilmiş ve nihayetinde erişimin engellenmesi kararının uygulanmasının mümkün hale getirilmesi amaçlanmıştır. Sosyal Medya Kanunu ve Erişimin Engellenmesi Kararlarına Etkisi başlıklı yazımızdan detayları inceleyebilirsiniz.

Sonuç

İnternet ortamında gerek kişilik haklarına saldırı sayılacak birtakım paylaşımların hızlıca yayılması gerekse de özel hayatın gizliliğini ihlal eden birtakım bilgilerin ifşası gibi hukuki ve teknik bakımından hızlıca çözülmesi önem arz eden birtakım sorunlar bulunmaktadır. Bu sorunların çözümü amacıyla düzenlenen hukuki metinlerin yetersiz kaldığı da görülebilmektedir.

Kişilik haklarının saldırıya uğradığını iddia edenler, derhal yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurarak erişimin engellenmesi kararı verilmesini isteyebilirler.

Daha fazla bilgi, hukuki danışmanlık ve sorularınız için Whatsapp hattımızdan veya e-mail yoluyla bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz. 07.01.2021

 

Av. Ecenur Tuncel Uyanık

Yazar, İzmir Barosu'na kayıtlı Avukat olup, aynı zamanda Türk Patent ve Marka Kurumu'na kayıtlı yetkili Marka Vekilidir. Marka Hukuku alanında çalışmalarını yoğunlaştırmıştır.