Mirasçılıktan Çıkarmaya İtiraz – Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davası ve Hak Düşürücü Süre

1- Mirasçılıktan Çıkarmaya İtiraz Davası Mı? İptal Davası Mı? Tenkis Davası Mı?

Türk Medeni Kanunu’nun yazımı esnasında “mirasçılıktan çıkarmaya itiraz” ifadesi kullanılmış ise de öğretide bu ifade ile kastedilenin aslında şartları varsa “ölüme bağlı tasarrufun genel sebeplerle iptali” veya şartları varsa “ölüme bağlı tasarrufun tenkisi” davası olduğu kabul edilmektedir. Gerçekten de vasiyetname ile mirasçılıktan çıkarılan kişinin “itiraz yolu ile” başvurabileceği bir mercii yoktur. Örneğin vasiyetnamenin açılması davasında bu itirazı dinlenmez. Mirasçılıktan çıkarılan, vasiyetnamenin iptaline ilişkin genel TMK 557 sebepleri varsa tümden iptali yoluna gidebileceği gibi mirasçılıktan çıkarmanın geçersizliğine ilişkin TMK 510-512 sebeplerine dayalı olarak tenkis talebinde de bulunabilir. “İskat edilen mirasçı, bu itirazını duruma göre tenkis veya iptal davası açmak suretiyle gerçekleştirir.” (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 13.03.2018 tarihli, 2016/9952 E.  ,  2018/2354 K.)

2- Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davasında Hak Düşürücü Süre

Mirasçılıktan çıkarmanın genel TMK 557 sebeplerine dayalı olarak(şekil, ehliyet vb.) iptali isteniyorsa, diğer bir deyişle vasiyetnamenin tümüyle veya istisnaen çıkarma kısmına yönelik iptali isteniyorsa, bu dava bir yıllık hak düşürücü süreye tabiidir. Bir yıllık süre vasiyetnamenin ve iptal sebeplerinin öğrenilmesi ile başlar (TMK 559).

Şayet vasiyetnamenin iptali değil, “çıkarmanın geçersizliği” iddiası ile tenkis talebi ileri sürülüyorsa yine bir yıllık ve on yıllık tenkis davalarına ilişkin hak düşürücü süre burada da uygulanır(TMK 571).   

3- Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme

Vasiyetnamenin iptali davası da mirasçılıktan çıkarmanın geçersizliğine dayalı tenkis davası da murisin son yerleşim yerindeki asliye hukuk mahkemesinde görülecek miras davalarındandır. Mirasın son yerleşim yeri yoksa vasiyetnamenin düzenlendiği (açıldığı) yer mahkemesi yetkilidir.

4- Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davasında Kimler Davalı Gösterilir

Çıkarmaya itiraz davasını, çıkarılan mirasçı açar. Çıkarmaya itiraz davası, miras bırakanın kanuni mirasçılarına ve çıkarılanın varsa altsoyuna karşı açılır. (Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin 19.11.2020 tarihli, 2016/16304 E.  ,  2020/7482 K.)

Yukarıda açıklanan ilkeler ışığında somut olayda, taraf teşkili sağlanmamıştır. Öncelikle mirasbırakanın mirasçılık belgesi temin edilerek mirasbırakanın diğer mirasçılarının ve çıkarılan mirasçının varsa altsoyunun davaya davalı yanda dahil edilmesi daha sonra işin esası hakkında bir hüküm verilmesi gerekirken eksiklikler giderilmeksizin karar verilmiş olması doğru görülmemiş ve hükmün bozulması gerekmiştir. (Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin 22.11.2018 tarihli, 2016/3076 E.  ,  2018/8074 K.)

5- Mirasçılıktan Çıkarma Tasarrufunun Geçersizliğine Karar Verilmesi Halinde Davaya Tenkis Davası Olarak Devam Edilmelidir

Davalılar, mirastan ıskat sebebini ispat edemediğinden TMK'nun 512/3. maddesi gereğince mirastan ıskatın miras bırakanın tasarruf nisabı oranında geçerli olması gerekir. Başka bir ifadeyle tasarruf nisabı sınırları içerisinde geçerli olmak üzere vasiyetnamenin ıskatına ilişkin bölümün hükümsüzlüğüne karar verilerek davacının saklı payını talep edebileceği ve davaya tenkis davası olarak devam edileceği düşünülmeden yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir. Bu durumda, mahkemece yapılacak iş; TMK.nun 512/3.maddesi gereğince, mirasçılıktan çıkarmaya yönelik ölüme bağlı tasarrufun davacı mirasçının saklı payının tasarruf nisabı oranında yerine getirilerek davaya TMK.nun 564. vd. maddelerinde açıklanan tenkis davası olarak devam edilmek suretiyle murisin terekesinde bulunan tüm aktif ve pasifinin belirlenmesinden sonra uzman bilirkişiden alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurmaktır. (3. Hukuk Dairesi’nin 31.10.2018 tarihli, 2017/975 E.  ,  2018/10793 K.)

Sonuç Olarak

Mirasçılıktan çıkarmaya itiraz etmek için çıkarılan mirasçının hem süre, hem şekil hem de sebep bakımından dikkat etmesi gereken noktalar bulunmaktadır. Vasiyetnamenin açılması davasında Sulh Hukuk mahkemesi tarafından kendisine yapılan tebligat ile vasiyetnameden ve mirasçılıktan çıkarıldığından haberdar olan mirasçı, öğrenme tarihinden itibaren en geç bir yıl içerisinde mirasçılıktan çıkarmaya itirazlarını; vasiyetnamenin iptali veya mirasçılıktan çıkarmanın geçersizliği hukuki nedenleriyle ileri sürmelidir. Vasiyetnamenin açılması davasındaki bir aylık sürenin geçmiş olması bu davaların açılmasına engel değildir.

Daha fazla bilgi, hukuki danışmanlık ve sorularınız için Whatsapp hattımızdan veya mail yoluyla bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz. 11.05.2021

Av. Ecenur Tuncel Uyanık

Yazar, İzmir Barosu'na kayıtlı Avukat olup, aynı zamanda Türk Patent ve Marka Kurumu'na kayıtlı yetkili Marka Vekilidir. Marka Hukuku alanında çalışmalarını yoğunlaştırmıştır.