Mirastan Feragat Sözleşmesinin Altsoya Etkisi, İvazlı-İvazsız Ayrımı

1- Giriş

Mirastan feragat sözleşmesi, miras bırakan ile yasal mirasçıları arasında yapılan ve genellikle miras bırakanın vefatından önce bazı mirasçılarına birtakım bağışlamalar ya da kazandırmalar yaptığı için gündeme gelen sözleşme tipidir. Mirastan feragat sözleşmesi ile mirasçılardan biri veya birkaçı miras payından tamamen veya kısmen vazgeçmektedir. Böylece onların hiç miras payı yokmuşçasına miras payı hesabı yapılabilmektedir.

2- Mirastan Feragatin Altsoya Etkisi

Mirastan feragat sözleşmesi imzalayan mirasçının altsoyunun miras payı talep etmekte hakkı olup olmadığı çeşitli ihtimallere göre değişkenlik gösterir. Sözleşme ivazlı mı yapıldı yoksa ivazsız mı yapıldı, ivazsız yapıldıysa altsoya ilişkin bir hükme yer verildi mi gibi ihtimallerin değerlendirilmesi gerekir.

2.1. Mirastan Feragat Sözleşmesi İvazlı Yapılmışsa

Mirastan feragat sözleşmesi ivazlı olarak yapılmışsa kural olarak altsoyun da mirasçılık hakları son bulur. (TMK 528/3) Saklı payları için dahi tenkis davası açamazlar. Fakat ivazlı sözleşmede ayrıca “altsoyun saklı pay hakkı saklıdır” veya “altsoyun yasal miras payı saklıdır” anlamına gelebilecek ifadelere yer verilmişse bu kez mirastan feragat edenin altsoyu ayrıca miras payı veya saklı pay için talepte bulunabilir.

2.2. Mirastan Feragat Sözleşmesi İvazsız Yapılmışsa

Mirastan feragat sözleşmesi ivazsız olarak yapılmışsa kural olarak sadece feragat edeni bağlar. Yani alt soyunun yasal miras payı için talepte bulunmaları mümkündür. İvazsız sözleşmede altsoya ilişkin bir hükme yer verilerek bu sözleşme “altsoy da mirastan feragat etmiş gibi hüküm doğurur” anlamına gelebilecek bir ifadeye yer verilmesi halinde bu hükmün altsoyu bağlayıp bağlamayacağı tartışmalıdır. Fakat baskın olan ve Yargıtay tarafından kabul gören görüş, “altsoyun da miras payından feragati anlamına gelebilecek” bir ifadeye yer verilmesi halinde artık altsoyun da yasal miras payını talep etmesi mümkün değildir. Ancak böyle bir hükme yer verilse bile altsoy saklı payı için tenkis talebinde bulunabilir. (TMK 560)

2.3. Mirastan Feragat Bir Kişi Lehine Yapılmışsa

Mirastan feragat bir kişi lehine yapılmışsa, feragat edenin payı doğrudan bu kişiye geçer. Fakat bu kişinin mirasçılık sıfatına haiz olamayacağı haller varsa (mirasçılıktan çıkarma gibi) bu kez mirastan feragat sözleşmesi hüküm doğurmaz. (TMK 529/1)

2.4. Mirastan Feragat Tüm Mirasçılar Lehine Yapılmışsa

Feragat eden, kim lehine feragat ettiğini ya da payının kime devredileceğini belirtmemişse aşağıdaki başlıkta açıklanan kurallar uygulanır. Fakat “tüm mirasçılar lehine” ya da “diğer mirasçılar lehine” feragat edildiği anlamına gelen bir ifadeye yer verilmişse bu kez kendisiyle birlikte mirasçı olacak olan tüm mirasçılara miras payları oranında dağılımının yapılması gerektiği kabul edilmektedir.

2.5. Mirastan Feragatte Lehine Feragat Edilen Gösterilmemişse

TMK 529/2 hükmüne göre, feragat eden, feragat beyanında kimin lehine feragat ettiği yani miras payının kime geçmesini istediğini açıkça belirtmemişse “en yakın ortak kökün altsoyu” lehine feragat edildiği kabul edilmektedir. Buna göre feragat eden miras bırakanın çocuğu ise onun payı diğer çocuklara geçer, sağ kalan eşe (murisin eşine, feragat edenin annesine) geçmez.

Feragat eden çocuk da değil sağ kalan eşse, bu kez onun payı 529/2 hükmüne göre değil genel prensip ve yargı uygulamaları uyarınca onunla beraber kim mirasçı olacaktıysa o kişilere geçer. Yani sağ kalan eşin payı çoğu kez çocuklar arasında paylaştırılır.

3- Mirastan Feragat Sözleşmesinin Şekli

Mirastan feragat sözleşmesi “miras sözleşmesi” vasfında olup, TMK 545 gereğince “resmi vasiyetname” şeklinde yapılması zorunludur. Miras bırakan ve mirastan feragat eden taraf noter huzurunda düzenleme şeklinde yapacakları sözleşme ile feragatin şartlarını ve kapsamını belirler. Ayrıca noter huzurunda düzenlenen bu sözleşmeye iki tanığın eşlik etmesi de şarttır.

Sonuç

Mirastan feragat sözleşmesi uygulamada sık sık karşılaşılan bir sözleşme tipi olmasa da sonuçları itibariyle hem diğer mirasçılar hem de feragat eden için önemli sonuçlara sahiptir. Yukarıda anlatılanlardan ortaya çıkan sonuçları sıralamak gerekirse:

-Mirastan feragat sözleşmesi ivazlı yapılmışsa feragat edenin altsoyu saklı pay da dahil olmak üzere herhangi bir talepte bulunamaz.

-İvazlı yapılmış ve fakat altsoy lehine özel bir hüküm sözleşmeye eklenmişse bu kez altsoy yasal miras paylarını talep edebilirler.

-İvazsız yapılmışsa kural olarak altsoy bundan etkilenmez. Altsoy yasal miras payını talep etmek hakkına sahiptir.

-İvazsız yapılmış fakat feragat edenin altsoyu aleyhine bir düzenleme yapılmışsa bu kez altsoyun yasal miras payını talep edemeyeceği fakat saklı payı için tenkis davası açabileceği kabul edilmektedir.

Daha fazla bilgi, hukuki danışmanlık ve sorularınız için Whatsapp hattımızdan veya mail yoluyla bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz. 28.01.2021 

Ecenur Tuncel Uyanık

Av. Ecenur Tuncel Uyanık

Yazar, İzmir Barosu'na kayıtlı Avukat olup, aynı zamanda Türk Patent ve Marka Kurumu'na kayıtlı yetkili Marka Vekilidir. Marka Hukuku alanında çalışmalarını yoğunlaştırmıştır.