SGK Borçlarının Zamanaşımı Süresi ve Yöneticiler Yönünden Başlangıç Tarihi

1- SGK Borçlarının Zamanaşımı Süresi

1.1. 08.12.1993 tarihinden önceki dönem

506 sayılı Kanun'un “Primlerin ödenmesi” başlığını taşıyan 80. maddesinin 08.12.1993 tarihli ve 3917 sayılı Kanun'la değiştirilmesinden önceki dönemde yerleşik uygulama uyarınca; prim alacağı ve gecikme zamları yönünden, anılan Kanunda zamanaşımı süresine ve başlangıcına ilişkin özel bir düzenleme bulunmadığından Kurum alacağının zamanaşımı yönünden genel hükümlere tabi olduğu, buna göre, zamanaşımı süresinin 818 sayılı BK'nın 125. maddesi uyarınca on yıl olduğu ve zamanaşımının başlangıç tarihi aynı Kanunun 128. maddesi hükmüne göre, alacağın muaccel olduğu tarih olarak kabul edilmekteydi.

1.2. 06.07.2004 tarihinden önceki dönem

506 sayılı Kanun'un 80. maddesinde 01.12.1993 tarihli ve 3917 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik ile Kurumun, süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsiline ilişkin olarak 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Hk. Kanun’un uygulanacağı, Borçlar Kanunu ve İcra ve İflas Kanunu’nun artık bu alacaklar için uygulanmayacağı hüküm altına alındı. Bahsi geçen 6183 sayılı Kanun’un “Tahsil zamanaşımı” başlıklı 102. maddesi uyarınca; “Amme alacağı, vadesinin rastladığı takvimi yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar”. Anılan düzenlemeler karşısında, 08.12.1993 tarihinden itibaren Kurumun prim alacaklarının tahsilinde zamanaşımı yönünden 6183 sayılı Kanun'da düzenlenen beş yıllık zamanaşımı süresi uygulanmaya başlanmış ve sürenin başlangıcı, alacağın vadesinin rastladığı takvim yılını izleyen yılbaşı olarak belirlenmiştir.

1.3. 06.07.2004 tarihinden sonraki dönem

06.07.2004 tarihinde yürürlüğe giren 24.06.2004 tarih ve 5198 sayılı Kanun'un 11. maddesi ile bu konuda yeniden bir düzenleme yapılarak Kurumun süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 ve 102 nci maddeleri hariç, diğer maddeleri uygulanır şeklinde düzenlenmiştir.

Anılan düzenleme uyarınca, 5198 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği 06.07.2004 tarihinden itibaren Kurum alacaklarının tahsilinde 6183 sayılı Kanun'un zamanaşımını düzenleyen 102. maddesinin uygulanamayacağı hükme bağlanarak, 3917 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki genel hükümlere ve dolayısıyla on yıllık zamanaşımı dönemine geri dönülmüştür.

1.4. 01.10.2008 tarihinden sonraki dönem

Borçlar Kanunu ve İcra İflas Kanunu yeniden terk edilmiş, bu kez bahse konu zamanaşımı süreleri 5510 sayılı Kanun’un 88 ve 93. Maddelerin çok detaylı bir biçimde düzenlenmiştir. Düzenlemenin tüm ayrıntıları aşağıda açıklanacak olmakla birlikte zamanaşımı süresi borcun ödenmesi gereken dönemi takip eden takvim yılından itibaren başlamak üzere 10 yıl olarak belirlenmiştir.

2- Yürürlükteki Düzenleme ve Zamanaşımı Başlangıç Tarihleri

2.1. SGK Borçları Zamanaşımı Süresi

Kurumun prim ve diğer alacakları ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak on yıllık zamanaşımına tâbidir.

2.2. SGK Borçları Zamanaşımı Başlangıcı

Kurumun prim ve diğer alacakları;

-Mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden,

-Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden,

-Kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten,

-Bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren, zamanaşımı on yıl olarak uygulanır.

-İdarî para cezaları on yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Zamanaşımı süresi, fiilin işlendiği tarihten itibaren başlar. (5510 madde 102)

2.3. SGK Borçlarının Zamanaşımına Uygulanacak Mevzuat

Sonuç olarak belirtilmelidir ki, Kurumun süresi içerisinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsil zamanaşımı, diğer bir ifade ile zamanaşımının süresi ve başlangıç tarihi; alacağın doğduğu, tahakkuk ettirildiği (muaccel olduğu) tarihte yürürlükte bulunan kurallara göre belirlenir. Nitekim bu ilkeler Hukuk Genel Kurulunun 20.09.2006 tarihli ve 2006/21-546 E., 2006/565 K.; 20.12.2006 tarihli ve 2006/21-806 E. 2006/814 K.; 06.12.2013 tarihli ve 2013/10-433 E., 2013/1649 K. ile 04.04.2018 tarihli ve 2015/21-982 E., 2018/679 K. sayılı kararlarında da benimsenmiştir.

3- Şirket Ortaklarının ve Yöneticilerinin SGK Borçlarından Sorumluluğunda Zamanaşımı Başlangıç Tarihi

Anonim ve limited şirket ortakların ile yöneticilerinin sorumluluğu yönünden SGK borcunun zamanaşımı başlangıç tarihi şirket için uygulanan başlangıç tarihi ile aynı an mıdır? Limited şirket ortakları yönünden SGK borcu sorumluluğu ikincil nitelikte olduğu için, ortaklar yönünden zamanaşımının daha sonra, “şirketten tahsil edilemeyeceğinin anlaşıldığı anda” başlaması gerektiği söylenebilir mi? Sorularımıza cevaplar aşağıdaki detaylı kararda.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 05.03.2020 tarihli 2017/3027 E. Ve 2020/256 K.

23. Asıl borçlu işveren Kurum alacaklarıyla ilgili zamanaşımı konusunda hangi esaslara tabi ise, aksine açık düzenleme bulunmadığından onunla birlikte şahsi sorumluluğu kabul edilenler de aynı esaslara tabidir. Buna göre Kurumun prim alacağı için tek zamanaşımı süresi söz konusudur (Kabakcı, M. : Sosyal Sigorta Prim Borçlarından Şahsi Sorumluluk, İstanbul 2019, s. 484).

24. Bu açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde; dava dışı OR-BA Tekstil İthalat İhracat Ltd. Şti.'ne ait 2 4751 01 01 0132490 016 13-40 sicil numaralı işyerine ilişkin 1995 yılının 1. ayı ile 1998 yılının 12. ayları arasındaki dönemlere ait prim alacağının tahsili için dava konusu 1999/2868 takip nolu ödeme emrinin düzenlenerek davacıya 31.07.2015 tarihinde tebliğ edildiği, davacının murisi olan...'ın dava dışı şirketin iki kurucu ortağından birisi olduğu, Mikail Kalkan'ın 04.07.1994 tarihinde vefat ettiği anlaşılmaktadır. Murisin vefatından sonra şirketteki hisseler miras payı oranında davacıya intikal edeceğinden, davacı miras payı oranında şirkette hissedar olduğundan ödeme emrine konu Kurum alacağından 6183 sayılı Kanunun 35. maddesine göre sorumludur.

25. Davacı limited şirket ortağı ikincil borçlu olup asıl borçlunun tabi olduğu hükümlere tabidir. Prim borçlarında zamanaşımı süresi tüm borçlular için aynı tarihte başlar. Aksinin kabulü her borçlu için ayrı bir zamanaşımı uygulamasına sebebiyet verecek olup, ikincil borçlunun durumunun alacaklının keyfine ve inisiyatifine bırakılması gibi bir sonuç da doğuracağından bu durum hukuki güvenlik ilkesi ile de bağdaşmaz. Bu nedenle limited şirket ortağının 6183 sayılı Kanun'un 35. maddesinin 1. fıkrasına göre şirketten tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacağından sermaye hissesi oranında sorumlu olduğundan yola çıkılarak, davacı şirket ortağı yönünden Kurum alacağının muaccel olduğu anın limited şirketin haczedilecek bir malının bulunmadığının anlaşıldığı an olarak tespiti ile zamanaşımının bu tarihte yürürlükte olan mevzuata göre belirlenmesi mümkün değildir. Aksinin kabulü ile her borçlu için ayrı bir zaman aşımı uygulamasına sebebiyet verebilecektir.

26. Bu durumda, ödeme emrine konu prim alacakları yönünden zamanaşımı süresi ve başlangıcının, primlerin ait oldukları (muaccel oldukları) dönemde yürürlükte bulunan 6183 sayılı Kanun'un "Tahsil zamanaşımı” başlığını taşıyan 102 vd. madde hükümleri kapsamında değerlendirilmesi gerekeceğinden, davaya konu prim alacakları zamanaşımına uğramıştır.

27. Hâl böyle olunca usul ve yasaya uygun direnme kararının onanması gerekmiştir.

Daha fazla bilgi, hukuki danışmanlık ve sorularınız için Whatsapp hattımızdan veya e-mail yoluyla bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz. 26.12.2020