Veraset İlamı/Mirasçılık Belgesi Davalarında Yetkili ve Görevli Mahkeme

1- Veraset İlamı Hangi Mahkemeden İstenir: Görevli Mahkeme

Mirasçılık belgesi veya diğer adı ile veraset ilamı düzenlenmesi talepleri, Türk Medeni Kanunu’nun 598/1 ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 382/2-c–6. fıkrası gereği Sulh Hukuk Mahkemesi’nin görev alanındadır. Zira HMK 383. Maddesine göre çekişmesiz yargı işlerinde, aksine bir düzenleme olmadıkça Sulh Hukuk Mahkemeleri görevlidir.

2- Veraset İlamı Hangi Yerdeki Mahkemeden İstenir: Yetkili Mahkeme

Kural olarak, veraset ilamı vermeye yetkili mahkeme vefat edenin/miras bırakanın son yerleşim yerinin bulunduğu yer mahkemesidir. (TMK. m. 589/1) Fakat bu genel kuralın yanında ek yetki kuralları da düzenlenmiştir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 11/3 fıkrası gereği mirasçılardan herhangi birinin “oturmakta olduğu” yer mahkemelerinden birinden de veraset ilamı talep edilebilir. Mirasçılarından herhangi birinin “yerleşim yeri” ifadesi yerinde “oturduğu” yer ifadesinin kullanılması ile Türkiye’nin herhangi bir yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesi’nin yetkili kılındığı anlaşılmaktadır. Kesin yetki kuralı bulunmadığından, karşı tarafı bulunmayan bu davalarda yetki itirazı ileri sürülemeyeceği için aslında talep hangi mahkemede ileri sürülürse sürülsün mahkeme bu talep uyarınca yargısal faaliyet yürütmekle yükümlüdür.

“Mirasçılık istemi, 6100 sayılı HMK’nın geçici 3/2. maddesi ve HMK’nın 382. Maddesinde çekişmesiz yargı işlerinden sayılmış 384. maddede ise Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, çekişmesiz yargı işleri için talepte bulunan kişinin veya ilgililerden birinin oturduğu yer mahkemesi yetkili olduğu, HMK’nın 11/3. maddesinde ise, mirasçılık belgesinin iptali ve yeni mirasçılık belgesi verilmesine ilişkin davalarda mirasçıların her birinin oturduğu yer mahkemesinin de yetkili olduğu belirtilmiştir. Bu hâle göre mirasçılık belgesinin verilmesi davalarında kesin yetki kuralı olmayıp tarafların yetki itirazı da olmadığına göre davanın açıldığı ilk mahkeme olan Kazan Sulh Hukuk Mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekir.” (Yargıtay 20. Hukuk Dairesi’nin 01.12.2015 tarihli, 13413/12000)

3- Veraset İlamının İptali Hangi Mahkemeden İstenir: Görevli Mahkeme

TMK 598/3 bendi ile veraset ilamının iptalinin her zaman ileri sürülebileceği düzenlenmiştir. Düzenleme ile görevli ve yetkili mahkemeye ilişkin bir açıklamaya verilmemiş ise de söz konusu davanın iptali istenen tüm mirasçılara karşı açılmak zorunda olduğu, yargılamanın çekişmeli olduğu, HMK genel hükümlerine göre davaya bakmakla görevli mahkemenin aksi belirtilmedikçe asliye hukuk mahkemeleri olduğu dikkate alınarak, veraset ilamının iptali davalarında görevli mahkemenin asliye hukuk mahkemesi olduğu kabul edilmektedir. Nitekim Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin 11.06.2020 tarihli, 2016/13859 E.  ,  2020/3644 K. Sayılı kararında da aynı hususlar belirtilmiştir:

“Miras üzerindeki haklarının ve paylarının doğru gösterilmediğini, mirasçıların eksik ya da hiç gösterilmediğini, yanlış kişilerin gösterildiğini ileri süren mirasçılar mirasçılık belgesinin iptalini isteyebilirler, davacılar vekili de dava dilekçesinde ... 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 31.12.2010 tarih 2010/2152 Esas 2010/2138 Karar sayılı veraset ilamının iptali ile yeni veraset ilamı verilmesini istediğine göre davanın, mirasçılık belgesinin iptali ve yeni mirasçılık belgesi verilmesi istemine ilişkin olduğu açıktır.

Veraset belgesinin iptali davalarının hasımlı olarak açılması zorunlu bulunduğundan çekişmesiz yargı kapsamından çıkıp çekişmeli yargı mahiyetini aldığı da bir gerçektir. Bu durum karşısında 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun yürürlüğe girdiği 01.10.2011 tarihinden sonra açılan mirasçılık belgesinin iptali ve yeni mirasçılık belgesi verilmesi istemine ilişkin bu dava bakımından 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 382/2-c maddesinin 6. bendi uyarınca asliye hukuk mahkemesi görevlidir. Mahkemece, işin esasının incelenerek bir karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu şekilde sulh hukuk mahkemesinin görevli olduğundan bahisle görevsizlik kararı verilmiş olması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.”

4- Veraset İlamının İptali Hangi Yerdeki Mahkemeden İstenir: Yetkili Mahkeme

HMK madde 11/3 hükmü aynen şu şekildedir: “Mirasçılık belgesinin iptali ve yeni mirasçılık belgesi verilmesine ilişkin davalarda, mirasçıların her birinin oturduğu yer mahkemesi de yetkilidir.” Düzenlemeye göre mirasçılık belgesinin iptalini talep eden davacı kendi oturduğu yerde de bu davayı açabilecektir. Zira kendisi de mirasçılardan biridir.

5- Noterler Tarafından Verilen Mirasçılık Belgesine İtiraz Davası Görevli Mahkeme: Sulh Hukuk

Noterlik Kanunu’nda düzenlendiği üzere, noter tarafından düzenlenen mirasçılık belgesine Sulh Hukuk mahkemesinde itiraz edilmektedir. Bu davanın çekişmesiz yargı işi mi yoksa mirasçılık belgesinin iptali davası niteliğinde mi olduğu konusunda öğretide tartışmalar sürmektedir. Daha fazla bilgi için tıklayınız.

Sonuç

Veraset ilamı mirasçılardan birinin oturduğu yerdeki Sulh Hukuk mahkemesinden talep edilir. Veraset ilamının iptali davasında ise görevli mahkeme Asliye Hukuk mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise HMK 11/3 fıkrası uyarınca mirasçılardan birinin veya istisnai durumlarda davalılardan birinin oturduğu yer olacaktır. Veraset ilamı Sulh hukuk mahkemesi tarafından değil de Noter tarafından düzenlenmişse bu kez tartışmalı bir saha olmakla beraber “veraset ilamının iptali” davasından söz edilemeyecektir. 

Daha fazla bilgi, hukuki danışmanlık ve sorularınız için Whatsapp hattımızdan veya mail yoluyla bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz. 02.02.2021 

Ecenur Tuncel Uyanık

Av. Ecenur Tuncel Uyanık

Yazar, İzmir Barosu'na kayıtlı Avukat olup, aynı zamanda Türk Patent ve Marka Kurumu'na kayıtlı yetkili Marka Vekilidir. Marka Hukuku alanında çalışmalarını yoğunlaştırmıştır.